GŁOS SENIORA

19 sierpnia 1998 roku szczęście uśmiechnęło się do naszych speleologów: uczestnicy polskiej wyprawy jaskiniowej do Austrii, kierowanej przez Andrzeja Ciszewskiego, dokonali połączenia jaskini Lamprechtsofen w masywie Leoganger Steinberge w Alpach Salzburskich z wyżej położoną jaskinią PL2. Dzięki temu połączeniu Lamprechtsofen stała się najgłębszą jaskinią świata. Ma ona obecnie 1632 m deniwelacji, czyli różnicy poziomów między najwyższym i najniższym punktem. Wspaniały sukces jest ukoronowaniem 24-letniej działalności Polaków w tym masywie – zapoczątkowanej w r. 1977 przez wyprawę AKG z Krakowa pod kierownictwem Janusza Śmiałka. W latach późniejszych szefem większości wypraw był Andrzej Ciszewski z Krakowa, obecnie przewodniczący Komisji Taternictwa Jaskiniowego PZA, niezmordowany w dążeniu do osiągnięcia ostatecznego sukcesu.

Rekord w "Lampo" stanowi efekt ciężkiej pracy eksploracyjnej zarówno uczestników tegorocznej wyprawy, jak i poprzednich prawie 30 wypraw działających w jaskini Lamprechtsofen i jej bezpośrednim otoczeniu. Na przestrzeni lat polskie wyprawy pokonywały kolejne bariery na drodze do poznania wnętrza Leoganger Steinberge i uczynienia z "Lampo" najgłębszej jaskini świata. Znaczącymi etapami na drodze do rekordu były następujące osiągnięcia Polaków:

W styczniu 1979 w trakcie wspinaczkowego pokonywania Lamprechtsofen udało się przekroczyć magiczną granicę 1000 m w tzw. Polskich Kaskadach (+1022 m – "Taternik" 3/79).
1990 połączenie głównych ciągów Lamprechtsofen z Verlorenenweghöhle (N-132) dało deniwelację 1484 m, przez co jaskinia stała się największym podziemnym trawersem świata ("Taternik-Biuletyn" 3/90).
10 sierpnia 1995 dzięki połączeniu z Vogelschacht Lamprechtsofen znalazła się na pozycji drugiej co do głębokości jaskini świata (1532 m).
19 sierpnia 1998 po połączeniu z jeszcze wyżej usytuowaną PL2 Lamprechtsofen wysunęła się na pierwsze miejsce światowej listy.

Z notatki Hanny Wiktorowskiej dowiadujemy się o nowym wspaniałym sukcesie polskiej speleologii – zdecydowanie najbardziej spektakularnym w całej jej historii, zwłaszcza, że z takim mozołem wypracowanej. Lamprechtsofen jest najgłębszą jaskinią świata. Warto tu jednak dodać, że w tym roku jest to już drugi "ruch" w absolutnej czołówce najgłębszych jaskiń. Do lutego 1998 r. prym wiodła Gouffre Jean-Bernard, od r. 1989 licząca 1602 m głębokości ("Taternik-Biuletyn" 3/90). Wykorzystując lutowe zamrożenie wód, grotołazi z Lyonu i Yorkshire dobrali się do syfonu –1520 m w jaskini Mirolda w masywie Criou w Haute-Savoie, docierając do głębokości 1610 m, co awansowało tę jaskinię na pierwsze miejsce światowej listy. Wiadomość o tym przesunięciu przyniosły czasopisma francuskie, m.in. "La Montagne" 2/1998 w rubryce "Spéléo" (Nouveau record de profondeur). Na świecie poznano dotąd przeszło 60 jaskiń głębszych niż 1000 m. Aktualnie prowadzą Lamprechtsofen (1632 m), Mirolda (1610 m) i Jean-Bernard (1602 m). Z ogólnej liczby 61 tysiącmetrówek aż 44 znajduje się w Europie – 12 w Hiszpanii, 10 w Austrii, 7 we Francji, 6 we Włoszech (z tego 4 w Alpi Apuane), 4 w Słowenii, 2 w Chorwacji, 2 w Szwajcarii i 1 w Grecji. Pozostałe dzielą się między Meksyk (7), Gruzję i Uzbekistan (5), Turcję (2), Algerię, Nową Gwineę i Hawaje (po 1). Wielka przewaga Europy nie wynika bynajmniej ze szczególnych warunków geologicznych naszego kontynentu, lecz z faktu, że jest on najgruntowniej zbadany. Jeśli pomiary są ścisłe, deniwelacje Lamprechtsofen i Miroldy dzieli stosunkowo skromna różnica 22 m, przy czym w drugiej z nich czeka na pokonanie kolejny syfon, mogący dorzucić dalsze metry. (Red.)

W poniedziałek 31 sierpnia 1998 roku powróciła do kraju z Indii wyprawa alpinistyczna Mazowieckiego Klubu Górskiego "Matragona", działającego przy Oddziale PTTK "Mazowsze". Wyprawa zakończyła się pełnym sukcesem, zdobywając dziewiczy szczyt o wysokości 6130 m w rejonie Lahul w Himalajach Zachodnich. W skład ośmioosobowej grupy wchodzili: Andrzej Zboiński (kierownik, lat 63), Grzegorz Siekierski, Ryszard Wrona, Krzysztof, Piotr i Katarzyna Wroczyńscy (wszyscy z Warszawy) oraz ks. Krzysztof Gardyna z Bielska-Białej i Wojciech Szypuła z Węgierskiej Górki.

Bazę wyprawy założyliśmy na wysokości 4660 m, w uroczym zakątku doliny Panchal Nala, na hali pokrytej kwiatami przy brzegu niewielkiego jeziora z dosyć ciepłą wodą. Stanęły również obozy pośrednie: pierwszy na wysokości 5100 m i drugi na 5700 m. Z obozu II nastąpił atak szczytowy – granią północno-zachodnią. Po dość trudnej wspinaczce skalno-lodowymi ścianami a wreszcie granią, 21 sierpnia na szczycie stanęli ks. Krzysztof Gardyna i Ryszard Wrona. Następnego dnia sukces powtórzyli: 19-letnia Katarzyna Wroczyńska (jedyna pani w składzie wyprawy) i jej ojciec Piotr oraz Krzysztof Wroczyński i Grzegorz Siekierski.

Należy tu dodać, że w otoczeniu doliny Koa Rong w Lahulu klub "Matragona" rozpoczął eksplorację już w r. 1977, czyli przeszło 20 lat temu. Wszystkie szczyty w tym rejonie były wówczas dziewicze. Dorobkiem 6 naszych wypraw było zdobycie trzech dziewiczych sześciotysięczników oraz 10 szczytów pięciotysięcznych. Japońskie wyprawy zdobyły na tym terenie 4 a brytyjskie 2 szczyty sześciotysięczne. Szczyt pokonany w tym roku przez naszą wyprawę był ostatnim dziewiczym sześciotysięcznikiem w otoczeniu doliny Koa Rong. Ponieważ był on – podobnie jak i inne w okolicy – bezimienny, uczestnicy zaproponowali dla niego nazwę "Urusvati", co w tłumaczeniu na język polski znaczy "Światło Jutrzenki". Mamy nadzieję, że nazwa ta zostanie przez władze przyjęta i znajdzie się na przyszłych mapach tej części Himalajów. Schematyczna mapka rejonu działania naszych wypraw ukazała się na tylnej okładce "Taternika" 2/1978.

Amerykańska wyprawa szturmująca pod wodzą pani Heidi Howkins szczyt K2 (8611 m) natknęła się 11 lipca 1998 w pobliżu bazy (na wysokości 5200 m) na wytopione z Lodowca Godwina Austena zwłoki męskie. W promieniu 60 m rozrzucone były części ubrania, w tym koszulka z nadrukiem Maurice, co pozwala przypuszczać, że chodzi o partnera Wandy Rutkiewicz sprzed 12 lat, Maurice Barrarda. Ciało, partiami dobrze zachowane, szczegółowo opisano i sfotografowano, a następnie wydobyto z lodu i pochowano obok Liliane Barrard, przy Kopcu Gilkeya. (Szerzej piszę o tym znalezisku w "Tygodniku Podhalańskim" 31/98). Zwłoki alpinistów odkryto też w innej części gór Azji Centralnej, w chińskim Junnanie. Według doniesienia agencji Xinhua, 18 lipca na stoku góry Meili na wysokości 4000 m miejscowi wieśniacy natknęli się na ciała uczestników wyprawy japońsko-chińskiej, których 3 stycznia 1991 r. po katastrofalnym opadzie zmiotła ogromna lawina wraz z obozem 5100 m, z którego planowany był atak szczytowy. Agencja nie podała, ile ofiar udało się odnaleźć.

Znany z nieustannnych mgieł i zawieruch szczyt (6740 m, 22.113') na pograniczu Tybetu i Junnanu nie został do tej pory zdobyty, mimo iż atakowało go już kilka wypraw. W jednej z trzech wypraw amerykańskich wziął udział Adams H. Carter. W r. 1993 Nicholas B. Clinch poprowadził wyprawę na drugi co do wysokości szczyt całego pasma, P. 6509 m, jednak i ona załamała się w burzach i śnieżycach. Ustalono, że ludowa nazwa masywu brzmi Kang Karpo (Białe Śnieżne Góry), zaś nazwa Meili odnosi się do innej części pasma z najwyższym i jedynym dotąd zdobytym szczytem Shulajaingoimarbo (5292 m). W katastrofie na Kang Karpo w nocy z 3 na 4 stycznia 1991 r. śmierć poniosło 11 Japończyków i 6 Chińczyków – ocalał jeden uczestnik, pozostały w bazie z powodu choroby. Utrzymująca się długo niepogoda nie pozwoliła wówczas na skuteczną akcję poszukiwawczą, choć śpiesznie ściągnięto ekipy ratowników z Chin i Japonii. Była to jedna z największych katastrof w całej historii alpinizmu. (Red.)

Wydawnictwo Yama-Kei wydało na progu lata książkę pod powyższym tytułem, zredagowaną przez pierwszą kobietę, której udało się wejść na najwyższą górę świata, Junko Tabei. Opowiada ona – piórem różnych autorów i autorek, m.in. Liz Hawley – historię wejść pań, które stanęły na szczycie Mount Everestu w latach 1975–97. Siedem z nich otrzymało obszerniejsze rozdziały, m.in. niezwykle ciepło i z uznaniem wspominana Wanda Rutkiewicz (s. 122–128). Część materiału autorka zebrała podczas zorganizowanego przez siebie zlotu zdobywczyń Everestu w roku 1995. W latach 1975–97 doliczono się przeszło 40 wejść kobiecych, przy czym jedna ze zdobywczyń, Hinduska Santosh Yadav, była na czubku dwukrotnie (1992 i 1993). Uwzględnione jest – przez kilka lat kontrowersyjne – wejście Lydii Bradey (1988), omówione w osobnym artykuliku wyjaśniającym sporne kwestie. W tym roku dochodzą dalsze żeńskie nazwiska, o trzeciej zdobywczyni bez pomocy sztucznego tlenu, niestety tragicznie zmarłej podczas zejścia, pisaliśmy w GS 6/98. Krótkie – zbyt krótkie – summary w języku angielskim wprowadza w treść książki tych czytelników, którzy mają kłopot z japońszczyzną. Cenny aneks stanowi lista kobiecych wejść na wszystkie szczyty 8-tysięczne po rok 1997 włącznie, zestawiona przez Tsunemichiego Ikedę (który był tak miły i nadesłał nam egzemplarz książki).

Pamiętamy dawne "zeszyty szkoleniowe", które wydawał Ryszard Kozioł. Komisja Szkolenia PZA nawiązuje do tamtej tradycji i rozpoczyna wydawanie nowej serii. Jako pierwszy ukazał się udany zeszyt zatytułowany "Topografia i terenoznawstwo" (80 stron, kartonowa okładka). Część autorstwa Wojciecha Święcickiego jest rysunkowym przewodnikiem po "kursowych" drogach z szeroko rozumianego rejonu Hali Gąsienicowej – z krótkimi, często dowcipnymi komentarzami metodycznymi do każdej z nich. W części drugiej Rafał Kardaś wprowadza czytelników w teorię i praktykę orientacji w terenie, posługiwania się mapą etc. Wydawnictwo potrzebne w pracy instruktorskiej, choć przecież skorzystają z niego również sami elewi.