GAZETA GÓRSKA

Wracając do ostatniego numeru "R&I", warto jeszcze wspomnieć, iż opublikowano w nim pożegnalny tekst poświęcony Warrenowi Hardingowi, zmarłemu na marskość wątroby 27 lutego br., wybitnemu wspinaczowi amerykańskiemu, autorowi pierwszych przejść takich historycznych dróg, jak "Nos" (1958) i "Wall of Early Morning Light" (1970), obie na El Capitan, których znaczenia dla rozwoju wspinania trudno nie docenić. "Batso" Harding znany był nie tylko ze swoich osiągnięć w Yosemite, ale także z niezależnego stylu, sardonicznego humoru oraz legendarnego apetytu na wino, który -- pomimo ostrzeżeń lekarzy -- zachował do końca. Przez większość życia pracował jako geodeta, do końca należąc do związków zawodowych. Zmarł w wieku 77 lat w swoim domu w Anderson w Kalifornii. Na koniec jeszcze kilka zdań o sprawie, pośrednio nawiązującej do wakacyjnych podróży, a dotyczącej zagrożenia ograniczenia dostępu i zabudowania terenów w okolicy Castleton Tower w Utah (zdjęcie), rejonu wspinaczkowo bardzo cennego (I wejście: Layton Kor i Huntley Ingalls 1961). Otóż niedawno ogłoszono, iż działka o powierzchni 221 akrów, przylegająca bezpośrednio do Castleton została wystawiona na sprzedaż przez jej właściciela (Utah School Trust Land), co grozi zabudowaniem tego terenu przez prywatnych właścicieli i zniszczeniem oryginalnej i niepowtarzalnej przyrody. Żeby temu zapobiec swoje szeregi zwarli wspinacze i miłośnicy Castle Valley, tworząc specjalny fundusz na rzecz tego terenu. Teraz trzeba zebrać -- bagatela! -- ponad pół miliona dolarów, co pozwoliłoby na o ochronę tego obszaru. Pomoc finansową (cenne są nawet drobne wpłaty) można kierować na adres: Utah Open Lands, 1790 S. 1100 East, Suite 3, Salt Lake City, UT 84105 (z dopiskiem na czeku: Castleton Tower Preservation Initiative).

Wspinaczka po olimpijskie złoto. Rozegrane w styczniu we Francji I Światowe Mistrzostwa w Narciarstwie Alpinistycznym udały się nadspodziewanie: na starcie stanęło 260 zawodników z 22 krajów 3 kontynentów, a rozgrywki miały nieoczekiwanie dużą widownię. Stało się to dla FFME i UIAA zachętą do przypomnienia się w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim z propozycją włączenia tego sportu do programu olimpijskiego. Jeśli chodzi o Turyn 2006, decyzja taka nie jest już możliwa do uwzględnienia ze względów proceduralnych, w grę wchodzą więc dalsze lata. UIAA, która jeszcze jakiś czas temu żywiej interesowała się problematyką olimpijską, ostatnio jakby ją zaniedbała. Obecnie przygotowuje nową strategię starań o wprowadzenie do rodziny sportów olimpijskich nie tylko skialpinizmu ale i wspinaczki sportowej. Niestety, mogłoby to nastąpić nie wcześniej, niż w trakcie olimpiad 2010 i 2012.
Kolejny problem Ama Dablam. Do czołowych, choć jakby przeoczonych przez media sukcesów sportowych zeszłego roku trzeba zaliczyć pierwsze całkowite przejście, i to w stylu alpejskim, wspaniałej grani północno-zachodniej Ama Dablam (6828 m): 3 km w rzucie poziomym, 2000 m przewyższenia. Droga zaczyna się nad Dingboche i wiedzie przez boczny szczyt 6181 m. Przejścia (próbowało go wcześniej ok. 10 zespołów) dokonali w listopadzie Brytyjczycy Jules Cartwright (26) i Richard Cross (29). Planowana na tydzień, droga wydłużyła się do 11 dni -- pod koniec dwójka wspinała się już o głodzie. Jesienna pogoda dopisała pod każdym względem. Obaj alpiniści są dumni z tego, że ich droga, podobnie zresztą jak przejścia ścian północno-wschodniej w r. 1985 i północno-zachodniej w 1996, nie została "spaskudzona" ani jednym spitem. Dwa lata temu Cartwright wsławił się trudną nową drogą na Moonflower Buttress. Mówi, że grań Ama Dablam jest wprawdzie technicznie łatwiejsza, ale jako realizacja wspinaczkowa -- nieporównanie poważniejsza. (Stephen Venables, Mitteilungen des DAV 4/2002)
Będzie trudniej. Podobnie jak inne parki górskie w USA, Rocky Mountain National Park przygotowuje szczegółowy plan operacyjny na najbliższe 20-lecie. Wobec nadmiernego naporu mas ludzkich na niektóre rejony, projekt przewiduje daleko idące ograniczenia swobód turystów i wspinaczy. Limitowana będzie liczba dopuszczalnych biwaków na obszarze Parku (do 21 nocy na osobę w roku, z tego tylko 7 w letnim sezonie sportowym). Zabronione ma być tzw. oczyszczanie dróg z gleby i flory. Planowane przepisy wykluczają używanie wiertarek, a posługiwanie się młotkami nie może niepokoić fauny ani wypoczywających ludzi. Już istniejące stałe punkty asekuracyjne mają pozostać i będą odnawiane przez służby parkowe lub przez wspinaczy -- pod kontrolą Parku. Nie będzie dozwolone otwieranie długich hakówek z "drabinami spitów". Plan nie jest jeszcze ostatecznie zatwierdzony, choć jego duch jest zgodny z ogólnymi wytycznymi uchwalonymi przez specjalną komisję regulacyjną Zarządu Lasów.
Poszukiwanie problemów. Jak podają www.PlanetFear.com, John i Anne Arran poprowadzili nową drogę na potężnej turni Autana w dżunglach Wenezueli. 25-wyciągowa droga zajęła im 11 dni, z czego 9 spędzili w ścianie bez schodzenia do bazy. Trzy wyciągi uzyskały ocenę E7 (5.13). Turnia tworzy płasko ścięty graniastosłup, otoczony pionowymi ścianami, oferującymi tuziny podobnej klasy problemów skalnych. Szczegóły wejścia będą znane po powrocie małżeństwa do Wielkiej Brytanii.
Chmury na Huayna Potosi. W trakcie podróży po Boliwii, 13 kwietnia 2002 wszedłem na potężny szczyt Huayna Potosi (6220 m) w środkowej Cordillera Real, górujący od północy nad La Paz. Moim towarzyszem był przemiły przewodnik Mario. Pogoda i warunki były niekorzystne, dużo ciężkiego, głębokiego śniegu, wymagającego męczącego torowania. Wyruszyliśmy o 2 w nocy. Widok ze szczytu nie wynagrodził nam, niestety, trudu wspinaczki: obejmował ok. 240 stopni, wokół było dużo nisko leżących chmur i podnoszących się mgieł. Najładniej prezentował się masyw Illimani. Na szczycie zabawiliśmy nie więcej, niż 10 minut. Kiedy do zdjęć zdjąłem rękawice, po chwili nie czułem już dłoni. Zdążyliśmy na czas, gdyż kiedy wracając byliśmy 2 wyciągi liny poniżej wierzchołka, pogoda zepsuła się tak dalece, że widoczność ograniczyła się do paru metrów. Tak było aż do naszej bazy na wysokości ok. 5200 m, gdzie dotarliśmy o godz, 10. Mam za sobą kilka 6-tysięczników, ale żadnego nie okupiłem tak wielkim wysiłkiem, choć nie było żadnych kłopotów z aklimatyzacją (na szczycie czułem się idealnie). Moja żona tymczasem zwiedziła księżycową dolinę i Chalcaltaya, gdzie są położone najwyżej na świecie stoki narciarskie na lodowcu. (Jan Nyka)
Sportowe plany Słoweńców. "Z uwagą przeglądam zawartość waszego portalu, w którym ciągle coś przybywa. Sądzę, że polskich czytelników zainteresują nasze tegoroczne plany sportowe" -- napisał nasz lublański przyjaciel, Franci Savenc. Dwa projekty na najbliższe miesiące dotyczą Himalajów. AK Črna wysyła dwójkę Tadej Golob i Grega Lačen na znany, ale tylko w części rozwiązany problem: wschodnią ścianę Kumbhakarny Wschodniej (Jannu Wschodniej, 7468 m). Wspinaczom będą towarzyszyli filmowiec Janez Štucin i dziennikarz Klemen Lajevec. W drugim projekcie uczestniczy Marko Prezlj z Kamnika. Chodzi o przejście w międzynarodowym zespole stylem alpejskim słynnej południowej ściany Nuptse (7855 m), atakowanym już przez silne zespoły filarem. Towarzyszami Marka będą jego stały partner Stephen Koch (USA), drugi Amerykanin Steve House (USA) i Barry Blanchard z Kanady. Filar jest w dole głównie lodowo-śnieżny, w górze głównie skalny, a jako problem może być porównywany z południową ścianą Lhotse. O powodzeniu przedsięwzięcia ostatecznie zadecyduje kapryśna tu pogoda i stan partii śnieżno-lodowych na drodze. Oba projekty są bardzo ambitne ale zespoły na najwyższym poziomie.
Korona Ziemi. Jako 68 z kolei alpinista, 42-letni Bask Mikel Álvarez zakończył dużą serię Korony Ziemi. Jego ostatnim punktem był królujący całej Oceanii Szczyt Carstensza (4884 m) na Nowej Gwinei: stanął na nim w dniu 13 kwietnia 2002, na wszelki wypadek wchodząc na jego wszystkie trzy podobnej wysokości wierzchołki. Ponieważ nie wszyscy uważają ten szczyt za "kulminację kontynentu", Mikel w drodze powrotnej do kraju zahaczy dodatkowo o Australię i zaliczy Szczyt Kościuszki (2228 m), będzie wtedy miał obie serie. Szczegółową ewidencję wejść na "7 szczytów" prowadzi na stronie www.AventureStats.com nasz niemiecki współpracownik, Eberhard Jurgalski. Zainteresowanie Koroną Ziemi ostatnio jakby przygasało (ostatni finisz był w grudniu), honor nie jest już tak wielki.
Babanow o sobie i innych. Baskijska "Pyrenaica" zamieściła wielostronicową biografię i wywiad z laureatem Złotego Czekana, Walerijem Babanowem (35). Większość czasu spędza on ostatnio w Chamonix, co -- jak mówi -- ułatwia mu życie i zarobkowanie, powoduje jednak komplikacje rodzinne. Pytany o sprawy bytowe rosyjskich kolegów odpowiada, że wielu z nich nieźle żyje dzięki robotom wysokościowym, niektórzy pracują jako trenerzy, nieliczni jako przewodnicy, choć tu szanse są daleko skromniejsze niż u zawodowców alpejskich. Szanse alpinizmu sportowego widzi w górach Azji Centralnej, gdzie problemów starczy na wiele lat, Alpy stanowią według niego rozdział już zamknięty. Ze swoich wielkich rodaków wymienia Chergianiego, Jefimowa, Chriszczatego, Bukriejewa, przede wszystkim jednak Lwa Myszljajewa, z pionierów światowych -- m.in. Kukuczkę. Niestety, większość z nich została w górach na zawsze -- dodaje. O swoich planach na ten rok wypowiada się wymijająco: na razie nie są do końca sprecyzowane. Północna ściana Jannu, rzekomo przebyta solo przez Tomota Česena, interesuje go bardzo, uważa jednak, że z uwagi na niebezpieczeństwa obiektywne nie jest ona wyzwaniem dla solisty lecz przynajmniej dla silnej dwójki.

Przejścia zimowe w Tatrach. KWiU PZA zaprasza wszystkich wspinaczy do składania wykazów przejść z bieżącego sezonu zimowego w Tatrach. Dla autorów najlepszych osiągnięć KWiU PZA przewiduje dofinansowania pochodzące z budżetu unifikacji. Rozpatrywane będą wykazy nadesłane do dnia 30 kwietnia 2002. Zainteresowane osoby proszone są o przesłanie wniosku o dofinansowanie na adres unifikacja@pza.org.pl, jak również o przekazanie swojego wykazu przejść wspinaczkowych do bazy danych KWiU PZA. Osoby, które takie wykazy przesłały wcześniej, proszone są o ich zaktualizowanie. Interaktywny formularz dostępny jest na stronie www.kw.katowice.pl/unifikacja lub ze stron serwisu www.pza.org.pl, poświęconych unifikacji.
Udział zespołu unifikacyjnego w wyprawie Alaska 2002. KWiU PZA postanowiła zwiększyć kwotę dofinansowania udziału w wyprawie zespołu unifikacyjnego do 5000 zł (2500 zł/os.). Wobec podjętej decyzji wydłużeniu ulega również termin składania aplikacji do dnia 15 kwietnia 2002 r. (!!!). Przypominamy: wpisana do kalendarza wypraw PZA 2002, wyprawa na Alaskę, w składzie: J. Fluder, J. Gołąb, St. Piecuch, M. Szymański i G. Skorek złożyła propozycję przyjęcia do swojego składu dwóch młodych i ambitnych wspinaczy -- dodatkowo ponad planowany pierwotnie skład wyprawy.
Celem takiego mariażu jest udzielenie wszelkiej pomocy merytorycznej w osiągnięciu wartościowych sportowo przejść oraz przekazanie posiadanych przez nasz "zespól reprezentacyjny" umiejętności i doświadczeń młodym alpinistom. Sportowymi celami wyprawy są drogi wielkościanowe. Wszelkie pytania związane ze szczegółami organizacyjnymi proszę kierować do Stanisława Piecucha (501) 165-674. Podstawą rozpatrzenia wniosku jest złożenie wykazu przejść na formularzu dostępnym na stronie www.kw.katowice.pl/unifikacja, lub na stronach serwisu www.pza.org.pl, poświęconych unifikacji oraz pilne przesłanie wniosku na adres unifikacja@pza.org.pl.
Dofinansowanie wyjazdów unifikacyjnych w sezonie letnim 2002. KWiU PZA zaprasza do składania wniosków o dofinansowanie wyjazdów unifikacyjnych w góry średnie na nadchodzący sezon letni 2002. Wnioski prosimy przesyłać wyłącznie w formie elektronicznej na adres: unifikacja@pza.org.pl. Komisja będzie rozpatrywała wnioski osób, które złożyły wykazy przejść na formularzu dostępnym pod adresem www.kw.katowice.pl/unifikacja lub ze stron serwisu www.pza.org.pl. Termin skladania aplikacji mija w dniu 31 maja 2002.

Po żeński rekord wieku. Pięć Amerykanek wyruszyło w Wielką Środę, 28 marca, by zmierzyć się z najwyższym szczytem świata. Midge Cross, Alison Levine, Lynn Prebble, Jody Thompson i Kim Clark stanowią zespół w pewnym sensie niezwykły. Tak n.p. Midge Cross pięć lat temu przeszła operację raka piersi i wyzdrowiała. Jeżeli zamiar jej się powiedzie, jako 58-letnia, stanie się najstarszą z kobiet, które zdobyły Mount Everest (jak pamiętamy, aktualną rekordzistką wieku jest nasza koleżanka, Anna Czerwińska, która w maju 2000 r. stanęła na szczycie mając lat bez mała 51). Alison Levine urodziła się z wadą serca a alpinizmem zainteresowała się cztery lata temu, w 18 miesięcy po swej drugiej operacji kardiologicznej. Żadna z członkiń zespołu nie jest alpinistką zawodową, a jeśli paniom uda się wejść na szczyt, będą one pierwszą czysto kobiecą wyprawą, która zwycięsko zaatakowała czubek świata. (Władysław Janowski, Filadelfia)
Góra wcale nie święta? Słynny z urody i trudności skalny "rybi ogon" Machhapuchhre (6993 m, też Machhapuchhare, 6696 m) w Annapurna Himal na północny zachód od Pokhary uważany jest za jedną z świętych gór Gurungów, a władze Nepalu od r. 1957 nie wydawały zezwoleń na jego szturmowanie, by nie naruszać spokoju bóstwom. Kowalewski i Kurczab opisują w swej książce przebieg wyprawy Jamesa O. Robertsa w r. 1957, która była niedaleka sukcesu. Szczyt jest więc oficjalnie dziewiczy, ale nie ma pewności, czy jakiś silny zespół nie zdobył go już, nie pytając o pozwolenie. Ostatnio rząd Nepalu zrewidował swe stanowisko. Jeden z rzeczników oświadczył, że mit świętej góry mógł wymyślić i rozgłosić sam Roberts, by szczyt zarezerwować dla siebie i że dzisiaj nie ma religijnych przesłanek, które uzasadniałyby utrzymywanie w mocy zakazu organizowania wypraw. Przypuszczalnie jeszcze w tym roku restrykcje te zostaną uchylone a piękna i sławna góra stanie się nie lada gratką eksploracyjną.
Kolejny senior. Amerykanin Randall Peeters (56), amator nart, dzikich wód i skoków typu BASE, bawi obecnie Nepalu, gdzie robi wejścia aklimatyzacyjne przed próbą zdobycia Everestu. Ponieważ uważa, że wspinaczki bez tlenu powyżej 8500 m są igraniem z życiem, będzie się posługiwał sprzętem tlenowym. Koszt wyprawy w skromnej wersji w stylu Ani Czerwińskiej obliczył na 40 000 dolarów (w tym podróż z USA), z czego połowę pokryją mu sponsorzy i przyjaciele. Przed odlotem z Kalifornii spotkał się z panią Susan Barry, która w styczniu straciła męża, wielkiego miłośnika gór i Nepalu. Wręczyła ona Randallowi woreczek ze szczyptą prochów małżonka i prośbą o rozsypanie ich na Evereście "jak się da najwyżej". Gdyby zamiar się powiódł, 56-latek z USA byłby piątym w kolejności starzykiem Everestu. Aktualny rekordzista, jego rodak Sherman Bull, miał w chwili wejścia w maju 2001 niewiele mniej, niż 65 lat.
Interesujące plany. Japoński Klub Alpejski przyznał na rok 2002 dotacje trzem wyprawom -- zgodnie z polityką wyprawową Klubu: par excellence odkrywczym. Celem jednej z nich (maj-lipiec) będzie dziewiczy Padmanabh (7030 m) w "gorącym" politycznie wschodnim Karakorum, między lodowcem Siachen a Plateau Teram Sher. Japońsko-hinduską (5+6) ekipą będą kierowali Hiroshi Sakai i znany ekspert Harish Kapadia z Bombaju, który zeszłego lata towarzyszył Boningtonowi w dziewiczym Arganglas. Celem drugiej wyprawy (jesiennej) będzie Sanglung (7095 m) w mało znanej grupie Namchabarwa. Trzecią dotację otrzymał Kouji Tanabe z Klubu Alpejskiego Uniwersytetu Doshisha. Jego niewielki zespół podejmie kolejną próbę wejścia (poprzednie 1997 i 1998) na również dziewiczy i trudny technicznie Ronglai Kangri (6859 m) na granicy Nepalu i Tybetu -- od strony północnej. Dotacje JKA są jak na japońskie stawki raczej symboliczne: w sumie wynoszą 12.000 dolarów. Mają jednak dla organizatorów duże znaczenie jako oficjalne namaszczenia, mogące zachęcić sponsorów.
W 50 lat później. Pół wieku temu, wiosną 1952 roku, Mount Everest szturmowała ambitna wyprawa szwajcarska Eduarda Wyss-Dunanta, której zasługą było otwarcie nepalskiej drogi do wierzchołka. 28 maja Raymond Lambert i słynny później Tenzing Norgay, wyposażeni w prymitywne aparaty tlenowe, osiągnęli na grani południowej rekordową wówczas wysokość 8550 m. Jak to już anonsowaliśmy, tej wiosny "wyprawę wspomnień" Geneva-Everest 1952-2002 poprowadzi nasz dobry szwajcarski znajomy, Stéphane Schaffter, m.in. partner Wandy Rutkiewicz z południowej ściany Aconcagua. Skład wyprawy jest bardziej jubileuszowy niż sportowy. Gościem honorowym jest leciwy już Jean-Jacques Asper, najmłodszy z teamu Wyss-Dunanta, wsławiony akrobatycznym sforsowaniem szczeliny lodowej, blokującej drogę do szczytu. W skład zespołu wchodzi syn Lamberta, Yves, a także Tashi Tenzing, wnuk wielkiego Norgaya. Apa Sherpa chciałby w ramach wyprawy ustanowić nowy rekord Everestu: dokonać swego 12. wejścia na wierzchołek. Jednym z uczestników jest też doświadczony himalaista, partner Loretana i Kurtyki, Jean Troillet, który parę lat temu zjechał ze stoków Everestu na nartach. Obowiązki lekarza pełni Philippe Arvis, o kontakt z mediami będzie dbał Guillaume Vallot.
Dozwolone od lat 16? Władze Nepalu rozważają podobno projekt wprowadzenia limitu wieku dla amatorów wspinaczek na Mount Everest. Chodzi przy tym nie o nas, seniorów, lecz o juniorów, którzy z uwagi na niedojrzałość fizyczną i psychiczną są bardziej narażeni na niebezpieczeństwa typowe dla tej góry, w tym uleganie euforii wysokościowej i parcie do szczytu par force. Dopuszczalną granicą miałoby być 16 lat. Asumpt do takiego posunięcia -- na razie tylko dyskutowanego -- dały próby ustanowienia rekordu wieku podejmowane przez nastolatków nepalskich. W r. 1999 pewien 15-letni amator czubka ziemi wymagał skomplikowanej akcji ratunkowej wskutek oślepnięcia niedaleko szczytu. Aktualny rekordzista, Szerpa Temba Tshiri (16 lat i dwa tygodnie), przy pierwszej próbie stracił 5 palców i o mało nie rozstał się z życiem.
Odrabianie zaległości. Chociaż rozpadł się dawny Związek Radziecki, przyjacielskie więzi między alpinistami poszczególnych krajów pozostały żywe. Jako zbiorowość, w ostatnich latach są oni środowiskiem górskim o największej dynamice i najwyraźniejszym obliczu sportowym. W tym sezonie zorganizowali kilka wypraw w Himalaje, które zakładają właśnie bazy. Jest wśród nich Shishapangma, jest Cho Oyu, gdzie ma zostać przeprowadzony zwiad północnej ściany (z piękną drogą jugosłowiańską, o której się jakoś nie wspomina). Pod Shishapangmę zmierza wyprawa rosyjsko-holenderska (8+6), którą kieruje zdobywczyni Cho Oyu, śnieżna pantera Marina Jerszowa. Z Petersburga wyjechała silna wyprawa na główny szczyt Lhotse. Kieruje nią Aleksiej Paschin, a w składzie są takie asy, jak Sadusow, Byczkowski czy Zacharow, jest też gość z Estonii, Russo. Everest od strony Tybetu zaatakuje wyprawa "uralska", którą prowadzi Giennadij Kirijewski. Kadra Kazachstanu wyruszyła z Katmandu w 7-dniową drogę do bazy pod Kangchendzöngą. Planowane jest wejście z lodowca Yalung, kierownikiem jest Jerwand Iliński, a w składzie m.in. Denis Urubko. Na lato szykują się wyprawy w Karakorum, wśród nich amerykańsko-rosyjska wyprawa na Yutmaru Sar (7330 m, kierownik Lev Loffe). Tymczasem w Ameryce powstał Fundusz im. Anatolija Bukriejewa, który wspiera działalność rodaków wybitnego alpinisty i akcje Amerykanów w górach jego ojczyzny. Umożliwiono m.in. przyjazd dwóch młodych Kazachów do USA i wyprawę grupy amerykańskiej w Tien-szan, otrzymała też spore fundusze wyprawa amerykańsko-kazachstańska na Shishapangmę, która dokonała m.in. pierwszego zjazdu na desce z centralnego wierzchołka. (J. Nyka)